Жаңару мен жаңғыруға бағытталған 6 жыл

2025 жылғы наурызда Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан Республикасының Президенті қызметіне кіріскеніне алты жыл толды. Бұл кезең Мемлекет басшысы бірқатар реформалар мен бастамаларға жауап берген елеулі өзгерістер мен сын-қатерлер кезеңі болды. Осы жылдар ішінде не өзгерді және бүгінде ел қандай бағытқа бет бұруда?

Сабақтастық және жаңа бағдарлар

Қасым-Жомарт Тоқаев 2019 жылы президент қызметін атқарған уақыттан бастап оның алдында саяси бағыттың сабақтастығын сақтау және бір мезгілде дамудың жаңа жолдарын белгілеу міндеті тұрды. Тұңғыш президент Нұрсұлтан Назарбаев елді мемлекеттіліктің тұрақты негіздерімен қалдырғанымен, бірақ қоғамның өзгерістерге деген сұранысы күшейе түсті.

Алғашқы күндерінен бастап Тоқаев биліктің ашықтығына және халықпен диалогқа баса назар аударды. Негізгі бастамалардың бірі халықтың қажеттіліктеріне жедел ден қоюды көздейтін «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы болды. Қазақстан азаматтары алғаш рет әлеуметтік маңызды мәселелерді талқылауға белсенді қатысуға мүмкіндік алды.

Әлеуметтік реформалар: әділеттілікке қадам

Әлеуметтік реформалар Тоқаев президенттігінің маңызды кезеңдерінің біріне айналды. Билік өмір сүру деңгейін жақсартуға және халықтың осал топтарын қорғауға баса назар аударды. Алты жыл ішінде келесі бастамалар жүзеге асырылды:

Жалақы мен зейнетақыны көтеру. Бюджетшілер мен зейнеткерлердің кірістерін тұрақты индекстеу инфляциялық процестерді ішінара өтеуге мүмкіндік берді.

Білім беру және денсаулық сақтау жүйесін дамыту. Жаңа мектептер мен ауруханалар салу, сондай-ақ қолданыстағы нысандарды жаңғырту мемлекеттік саясаттың басымдығына айналды.

Жастарды қолдау бағдарламалары. Президент Жастар бастамаларын дамытуға және ЖОО түлектері үшін жұмыс орындарын құруға назар аударды.

Саяси реформалар: демократияландыру бағыты

Қоғамды демократияландыруға бағытталған саяси өзгерістер Тоқаевтың билігінің көрнекті ерекшелігі болды. Президент билік тармақтары арасында өкілеттіктерді қайта бөлуді көздейтін конституциялық реформаны бастады.

Сонымен қатар, сайлау бәсекелестігін арттыру және көппартиялылықты дамыту бойынша шаралар жүзеге асырылды. Бейбіт жиналыстар туралы заң жаңа саясаттың символына айналды, яғни адамдар сөз бостандығына ие болды.

Экономикалық саясат: тепе-теңдікті іздеу

Президент үшін жаһандық дағдарыстар мен пандемия аясында Экономикалық даму да маңызды сын-тегеурін болды. Тоқаев экономиканы әртараптандыруға, шикізат экспортына тәуелділікті азайтуға және шағын және орта бизнесті қолдауға назар аударды.

Индустрияландыру және цифрлық технологияларды дамыту бағдарламасы жаңа жұмыс орындарын құруға және халықаралық аренада бәсекеге қабілеттілікті арттыруға негіз болды.

Халықаралық саясат: әлемдік аренадағы Қазақстан дауысы

Халықаралық аренада ондаған жылдар бойы жұмыс істеген тәжірибелі дипломат Қасым-Жомарт Тоқаев сыртқы саясаттың көпвекторлығы бағытын жалғастырды. Қазақстан Орталық Азиядағы позициясын нығайтты және негізгі әлемдік державалармен ынтымақтастық орнатты.

Халықаралық экономикалық құрылымдарға интеграциялануға және бітімгершілік бастамаларға қатысуға ерекше назар аударылды.

Қиындықтар мен перспективалар

Табыстарға қарамастан, ел алдында елеулі сын-қатерлер тұр: Әлемдегі экономикалық тұрақсыздық, экологиялық проблемалар және демократиялық өзгерістерді тереңдету қажеттілігі. Президент Тоқаев оңтайлы шешімдерді табу үшін оппозициямен және қоғаммен сындарлы диалогқа дайын екенін бірнеше рет мәлімдеді.

Президенттің алты жыл ішінде атқарған елеулі еңбектерін журналист Ержан Жаубай Үкімет басшысы Олжас Бектеновтың көлемді мақаласын талдай отырып, жеткізді.

“Екі күннен соң Тоқаевтың Президент болғанына 6 жыл болады. Осыған орай бүгін Үкімет басшысы Олжас Бектеновтің көлемді мақаласы шықты. Онда осы 6 жылда Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық өсімі туралы айтылыпты. Соны шамалы қысқартып көрейік.

6 жылда:

Экономика: ЖІӨ 288 млрд долларға жетті, жан басына шаққандағы табыс 14 мың доллардан асты. Экономиканың әртараптануы нәтижесінде өңдеу өнеркәсібі, машина жасау, құрылыс салалары қарқынды дамыды.

Инвестиция: 130 млрд доллар тікелей шетелдік инвестиция тартылды, оның ішінде өңдеу өнеркәсібіне – 72,7 млрд доллар.

Ауыл шаруашылығы: 2,5 трлн теңге субсидия бөлініп, өндіріс көлемі 1,8 есе өсті.

Инфрақұрылым: 97,8 млн м² тұрғын үй пайдалануға берілді, 12 млн адам газбен қамтылды, 6,4 мың ауыл таза сумен қамтамасыз етілді.

Инфрақұрылым: 4,4 мың км республикалық жол жөнделді, теміржол желісі дамыды, теңіз тасымалы 20%-ға артты.

Қоғамдық қауіпсіздік: Қылмыс деңгейі 52%-ға төмендеді, отбасылық зорлық-зомбылыққа қарсы заң қабылданды.

Әлеуметтік сала: Ең төменгі жалақы 42 500 теңгеден 85 000 теңгеге дейін өсті.

Бұл негізгі көрсеткіш. Ал нақты деректер бойынша мақаланы толық оқып шықсаңыздар болады.

Барлық адамның көңілінен шығу, кез келген азаматтың қалаеанындай Президент болу тарихта болмаған шығар мүмкін. Десе де Тәуелсіз Қазақстан тарихындағы екінші Мемлекет басшысы ретінде Тоқаевтың президенттік дәуірі саяси тартысқа толы кезеңге тап келіп тұр. Ішкі тұрақтылыққа көңіл бөлсе, сыртқы саясаты анталап, сыртқа көңіл бөлсе, ішкі күштер белең алып, «былай тартса арба сынып, былай тартса өгіз өлер» уақытта майдан қылшық суырғандай ептілікпен ел басқаруда екінің бірінің қолынан келмес…” — деп пікірін жеткізді ол.

Қасым-Жомарт Тоқаевтың алты жылдық президенттігі оның тұрақтылықты сақтауды ұмытпай, елді жаңартуға ұмтылатынын көрсетті. Алда әлі көп жұмыс бар, бірақ модернизация мен әлеуметтік әділеттілік бағыты өзгеріссіз қалады.

фото: gov.kz