Қазақстан Қытай, Азия және Еуропа арасындағы әуе жүк тасымалының стратегиялық орталығына айналып келеді – Жоан Пелисье

Airbus Қазақстанның халықаралық әуе хабын құру жөніндегі бастамасын қолдайды .

Airbus компаниясының Еуропа өңірі бойынша президенті Жоан Пелисье IATA қауымдастығының 81-жылдық жиналысында Қазақстандық журналистерге ел президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың халықаралық әуе хабын құру бастамасына қатысты өз пікірін бөлісті.

Жоан Пелисьенің айтуынша, Қазақстан соңғы жылдары Азия, Қытай және Еуропа арасындағы әуе жүк тасымалының аралық платформасына айналып келеді.

"Әлбетте, біз бұған қуаныштымыз. Қазақстанда азаматтық авиацияның дамуы біз үшін жаңа мүмкіндіктерге жол ашады. Бұған дейін біз Air Astana және Fly Arystan әуе компанияларына ұшақтарымызды ұсынып келгенбіз, болашақта жүк тасымалы операторларына да өз әуе кемелерімізді ұсына аламыз. Бұл салада біздің белсенділігіміз жоғары. Қазір бізде жолаушылар ұшағынан жүк тасымалдайтын әуе кемесіне айналдырылған A320 және A330 ұшақтары бар. Ал арнайы жүк тасымалына арналған A350 ұшағын алғашқы операторлар 2027 жылдың екінші жартысынан бастап қабылдай бастайды. Сондықтан да Қазақстанның әуе көлігі хабының талаптарына сай келетін кез келген әуе кемесін ұсынуға дайынбыз", – деді Жоан Пелисье.

Airbus компаниясының өңірлік президенті сұхбат барысында өзге де сұрақтарға жауап берді. Оның ең басты тақырыптарын оқырман назарына ұсынамыз.

– Қазақстанның Airbus компаниясының еуразиялық стратегиясындағы рөлі қандай?

– Біз үшін Қазақстан – Орталық Азия нарығындағы ең маңызды елдердің бірі. Мұнда біздің кеңсеміз және тікұшақ орталығындағы өкілдігіміз орналасқан. Онда көптеген қызметкерлеріміз жұмыс істейді. 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап Airbus компаниясының Қазақстандағы басшысы ретінде Роман Блащишин тағайындалды. Бұрын ол қорғаныс және ғарыш салаларындағы ынтымақтастыққа жауап берсе, енді өнеркәсіп, бизнесті дамыту және саяси мүдделі тараптармен өзара әрекеттесу сияқты кез келген деңгейдегі қарым-қатынасты құра алады. Басқаша айтқанда, бұл өкілдік – бізді Қазақстанмен байланыстыратын басты құралымыз.

Мұның бәрі Қазақстан нарығының біз үшін қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Біз Қазақстан үкіметімен қарым-қатынасты одан әрі дамытуға дайынбыз.

– Қазақстанмен әріптестікті күшейту бойынша жоспарлар қандай?

– Қазіргі таңда Қазақстанда біз өз қызметіміздің үш саласында жұмыс істеп жатырмыз.

Олар – қорғаныс пен ғарыш жобалары, тікұшақ өндірісі және азаматтық авиация. Болашақта бұл тізімге жүк ұшақтарын жеткізу қосылады деп сенеміз. Сондықтан серіктестік қазірдің өзінде жоғары деңгейде дамып келеді, және ол қорғаныс саласында болсын, азаматтық салада болсын, біз оны одан әрі нығайтқымыз келеді.

Келесі жылы біз Қазақстанның Air Astana әуекомпаниясымен серіктестігіміздің 20 жылдығын атап өтеміз. Air Astana мен FlyArystan жыл сайын өз флоттарын Airbus ұшақтарымен толықтырып келеді. Біз бұл ынтымақтастыққа ризамыз.

– Airbus Орталық Азияны өзінің сервис орталықтарын орналастыру алаңы ретінде қарастыра ма?

– Қазірдің өзінде Қазақстанда тікұшақтарға қызмет көрсететін сервистік орталығымыз бар. Бұл Орталық Азиядағы тікұшақ паркін қолдайтын жалғыз орталық. Сондай-ақ, біз оны көршілес Өзбекстан мен Қырғызстан сияқты елдерге қызмет көрсету үшін де пайдаланамыз.

Алдағы уақытта қорғаныс саласындағы C295 және A400M ұшақтары үшін де осындай тәжірибені зерттеп, іске асыруды жоспарлап отырмыз. Алдымен бұл ұшақтарды пайдалануға енгізу қажет. Кейін, әсіресе Қазақстанға осындай ұшақтар қажет болған жағдайда, оларға қызмет көрсетуге арналған сервистік орталық ашу мүмкіндігін қарастырамыз.

– Airbus үшін Қазақстанды Орталық Азияның басқа елдерінен ерекше ететін не?

– Қазақстан – Орталық Азия елдері арасында Airbus-пен алғашқы ынтымақтастық орнатқан мемлекет. Кейін Uzbekistan Airways компаниясымен де серіктестік басталды. Дегенмен, Қазақстан бірінші болып ынтымақтастық орнату ғана емес, өзге де ерекшеліктерге ие. Біз өзара серіктестікті жоғары бағалаймыз және жыл сайын бұл әріптестік одан әрі нығая түсуде. Әсіресе, Air Astana компаниясымен азаматтық авиация саласындағы өзара тиімді ынтымақтастығымыз Қазақстандағы қызметімізді кеңейтуге үлкен ынта береді.

– Airbus Қазақстанға жеткізілген әскери-транспорт ұшақтарын пайдалануға персонал дайындау ісіне қатыса ма?

– Қазақстан 2024 жылғы желтоқсанда алғашқы A400M ұшағын қабылдап, оны пайдаланатын елдердің қатарына жаңадан қосылды. Airbus персоналды оқыту және қолдау саласында ынтымақтастық орнатуға ұмтылады. Әскери әуе күштерінің ұшқыштары мен техниктері Airbus компаниясының Севильедегі Халықаралық оқу орталығында біліктілігін арттыру курстарынан өтті. Қазақстанда әскери әуе күштерінің ұшақты бастапқы кезеңде тиімді пайдалануы үшін жергілікті Airbus қолдау қызметі жұмыс істейді. Оның кейбір қызметкерлері – Қазақстан азаматтары, олар алдын ала жұмысқа қабылданып, арнайы оқытылған.

– Алдағы 10 жылда қандай технологиялық тенденциялар авиация саласына өз ықпалын тигізеді?

– Алдағы онжылдыққа көз жүгіртсек, Airbus авиация саласына болашақта айтарлықтай әсер ететін бірқатар негізгі технологиялық бастамаларды белсенді түрде қолдап, жүзеге асырып жатыр.

Біріншіден, біз экологиялық таза авиаотын – SAF (Sustainable Aviation Fuel) өндірісі мен қолданылуын кеңейтуге елеулі инвестиция салып жатырмыз. Қазіргі уақытта барлық Airbus ұшақтары құрамында 50% SAF бар отынды пайдалануға сертификатталған. 2030 жылға дейін бүкіл әуе паркімізді 100% SAF-пен үйлесімді етуге ұмтылып отырмыз.

Екіншіден, біз A220, A320neo сериясы және A350 секілді жаңа буынды ұшақтарды жасап, жеткізу арқылы жаһандық әуе паркін үнемі жаңартып келеміз. Бұл ұшақтар отын шығыны мен зиянды қалдықтарды айтарлықтай азайтады. Әуе компанияларына ең тиімді әуе кемелерін ұсына отырып, біз авиация саласының көміртек ізін қысқартуға тікелей үлес қосып отырмыз.

Үшіншіден, Airbus дәстүрлі ұшақтардың тиімділігін арттыратын технологияларды дамытуда көшбасшы. Бұл бағытта біз қозғалтқыш өндірушілермен тығыз ынтымақтастықта болып, жоғары тиімділікке ие жаңа буындағы екі контурлы қозғалтқыш технологияларын енгізіп жатырмыз. Сонымен қатар, The Wing of Tomorrow бағдарламасы аясында аэродинамиканы жақсарту бойынша айтарлықтай нәтижелерге қол жеткіздік, ал EcoPulse секілді жобалар арқылы гибридті электр қозғалтқыштарының әлеуетін зерттеп келеміз. Бұл жұмыстар отын шығынын азайтып, қысқа және орта мерзімді кезеңде ұшақтардың жалпы энергия тиімділігін оңтайландыруға бағытталған.

Сутегімен жұмыс істейтін қозғалтқыштар сияқты ұзақмерзімді технологияларды дамытумен қатар, біз SAF тиімділігін барынша арттыруға, ұшақ паркін жаңартуға және қазіргі әрі болашақ жобаларымызда озық тиімділік тәсілдерін енгізуге ерекше назар аударамыз. Дәл осы бағыттарға біз ресурстарымызды белсенді түрде инвестициялап, келесі онжылдықта авиацияның экологиялық көрсеткіштерін жақсартуға барынша күш саламыз.

– Авиация саласы 2050 жылға қарай зиянды шығарындылардың нөлдік деңгейіне қол жеткізе алады деп есептейсіз бе?

– Airbus 2050 жылға қарай авиация саласында көміртегі шығарындыларын нөлдік деңгейге дейін азайту жөніндегі бүкіл саланы қамтитын мақсат аясында өз жауапкершілігін толық сезінеді. Бұл мақсатты ATAG, IATA, ICAO секілді ұйымдар белсенді қолдап отыр және ол Еуропалық Одақтың "Жасыл келісім" бастамасымен үйлеседі. Біз бұл мақсатқа тек авиация саласының бүкіл құн тізбегі бойынша күш біріктіру арқылы ғана қол жеткізе алатынымызға сенімдіміз. Бұл – ұшақ өндірушілер, әуе компаниялары, отын жеткізушілер, реттеуші органдар мен үкіметтер арасындағы жаһандық деңгейдегі тығыз ынтымақтастықты талап етеді.

Airbus декарбонизацияға апаратын нақты және кешенді жолды қолдайды. Осы жол аясында біз ғылыми тұрғыдан негізделген, қатаң шығарындыларды азайту мақсаттарын көздеп отырмыз. Бұл мақсаттар тәуелсіз сарапшылар тарапынан расталған. Біздің стратегиямыз бірнеше бағытты қамтиды: отын үнемдейтін ұшақтарға көшуді жеделдету, таза авиаотынды (SAF) пайдалануды кеңейту, дәстүрлі авиациялық технологиялардың отын тиімділігін арттыратын инновацияларды үздіксіз енгізу, сондай-ақ сутегі қозғалтқыштары сияқты озық технологияларды дамыту.

2050 жылға қарай нөлдік шығарындыларға қол жеткізуіміз осы шешімдерді тиімді жүзеге асырып, кеңінен енгізуімізге байланысты. Бұл үшін тиісті инфрақұрылым мен нормативтік-құқықтық база қажет, ал біз өз тарапымыздан осы мақсатқа жетуге қажетті технологиялық әлеуетімізді барынша жұмылдырамыз.

– Airbus сутегі қозғалтқышымен жүретін коммерциялық ұшақтарды қолданысқа енгізуге қаншалықты жақын?

– Бұл – Airbus компаниясының көміртексіз авиацияны дамытудағы ең маңызды бастамаларының бірі. Инновациялық технологияларды коммерциялық деңгейге жеткізу үшін біз зерттеу мен әзірлемелерге айтарлықтай және тұрақты түрде инвестиция салып келеміз. Жуырда біз сутегі отынымен жұмыс істейтін ұшақтың жаңа тұжырымдамасын ұсындық. Бұл жобада отын элементтері (fuel cell) технологиясының мүмкіндіктеріне ерекше назар аударылған.

Бастапқы болжамымыз бойынша, мұндай ұшақ шамамен 2035 жылы қолданысқа енгізіледі деп жоспарланған. Алайда қазіргі болжамдар бұл бағыттағы маңызды қиындықтарды — сутегіні сақтау жүйесінен бастап, күштік қондырғыларды әзірлеуге дейінгі барлық қажетті авиациялық технологияларды дамыту қажеттігін ескереді. Сонымен қатар, сутегін өндіру, тарату және әуежай инфрақұрылымын қоса алғанда, толыққанды сутегі энергетикалық экожүйесін құру да аса маңызды.

Дегенмен, Airbus бұл мәселелерді шешу және сутегі қозғалтқышын дамыту идеясынан бас тартпайды. Сутегімен жұмыс істейтін алғашқы коммерциялық ұшақты қолданысқа енгізу мерзімі осы негізгі технологиялық және инфрақұрылымдық салаларда қол жеткізілетін прогреске тікелей байланысты болады. Біз бұл бағыттағы дамуымыз бен жетістіктеріміз туралы тұрақты түрде хабарлап отырамыз.

– Геосаяси жағдай мен сауда кедергілері (мысалы, Қытай мен АҚШ арасындағы қарым-қатынас) Airbus-тың жеткізу тізбегіне әсер етіп жатыр ма?

– Бүкіл аэроғарыш саласы сияқты, Airbus та жаһандық сауда жүйесінің даму үдерісін және қазіргі макроэкономикалық ахуалды – оның ішінде геосаяси мәселелер мен жоғары тарифтердің енгізілуін мұқият бақылап отыр. Біздің саланың жаһандық сипатын ескере отырып, біз 1979 жылғы келісімнің қағидаттарына қайта оралуға шақырамыз. Бұл ұзақ мерзімді келісім баж салығынан бос сауданы қамтамасыз етеді, ал оған біздің сала едәуір дәрежеде тәуелді.

Тарифтер мен жалпы сауда саясатының өзгерістері жеткізу тізбегімізге ықпал ететінін жақсы түсінеміз. Сол себепті біз әлем бойынша клиенттеріміз және жеткізушілерімізбен тығыз жұмыс істей отырып, өзгермелі нарық жағдайына бейімделуге және ең тиімді стратегияларды анықтауға күш салып келеміз. Airbus жаһандық деңгейде өз қызметін жалғастырып, жұмыс орындарын сақтап, инновацияларды қолдап, АҚШ, Еуропа, Азия және басқа да өңірлердегі аэроғарыш нарықтарына өнім жеткізуді қамтамасыз етіп отыр.

Қазіргі сауда шиеленістерінің нақты қаржылық және операциялық салдарын бағалау әлі ерте болса да, біз стандартты тәуекелдерді басқару аясында бірнеше ықтимал сценарийді қарастырып жатырмыз. Клиенттерге уақытылы жеткізуді қамтамасыз ету және бизнестің тұрақты жұмыс істеуін қолдау – біздің басымдығымыз. Біз аэроғарыш саласының бәсекеге қабілетті әрі тұрақты дамуын қамтамасыз ету үшін саясаткерлермен, салалық қауымдастықтармен және өзге де мүдделі тараптармен өзара іс-қимылды жалғастырамыз.

– Airbus Қазақстанның аэроғарыш секторында білім беру және инновациялық бастамаларды қолдауға ашық па?

– Airbus Қазақстандағы аэроғарыш секторын дамытуға бағытталған бірқатар нақты жобаларға қатысу арқылы бұл бастамаларды қолдауға белсенді түрде атсалысып келеді.

Аэроғарыш инфрақұрылымын дамыту саласындағы серіктес ретінде Airbus қазақстандық менеджерлер мен инженерлерге Франция мен Ұлыбританияда спутниктік бағдарламаларды басқару бойынша оқудан өту және тәжірибе жинақтау мүмкіндігін ұсынды. Қазіргі таңда бұл мамандар Қазақстанның ғарыш саласындағы ұйымдарында қызмет атқаруда.

Қазақстанмен бірлескен Airbus Helicopters Kazakhstan Engineering (AHKE) кәсіпорны өңірдегі тікұшақ мамандарын аттестациядан өткізумен қатар, Азаматтық авиация академиясының түлектеріне арналған екі жылдық практикалық оқу бағдарламасын іске асыруда.

Біз сонымен қатар жас таланттарды қолдау бастамаларына да қатысудамыз. Мысалы, біз Назарбаев Университетінің Mechaton 2025 іс-шарасына қатысып, механика және аэроғарыш мамандықтарының студенттеріне дәрістер мен тағылымдамалар ұсындық. Бұдан бөлек, қазіргі уақытта Қазақстанда ab-initio тікұшақ ұшқыштарын оқыту және қолдау көрсету мүмкіндіктерін зерттеп жатырмыз.

Airbus қажеттілікке және іске асыру мүмкіндігіне байланысты бірлескен жобалар аясында өз білімін және тәжірибесін бөлісуге әрдайым дайын.