Құнды жәдігерлер тағылымы

Ежелден жеткен рухани жәдігерлер – бірегей мол қазынамыз. Оларды жаңа уақыт талабымен қайта жаңғырту кезек күттірмейтін дүние. Өткенді сараламай, болашақты болжай алмайтынымыз талассыз ақиқат.

Елордада Мұсылман ақ­сақалдар кеңесі – Ор­та­­­­лық Азия кеңсесінің ұйым­­дастыруымен, Парламент Сенатының қолдауымен «Құс­нихат: Орталық Азиядағы ислам каллиграфиясы» атты көрме ашылып, алқалы жиын болып өтті. Көрмеге графикалық жазу өнері шеберлерінің 30-ға жуық туындысы қойылған. Оның ішінде куфи Құран нұсқасы мен Мұхаммед пайғамбардың Византия императоры мен Бахрейн короліне жазған хаттарының көшірмелері, Орталық Азиядағы көне куфи жазулардың үлгілері, имам Бұ­­харидің сиясауыты, «Омар ибн Хаттабтың қаны тамған» Құран кітабының көшірмесі бар. Сонымен қатар Қазақстан, Түркия, Өзбекстан, Қырғызстан ел­дерінен келген қылқалам ше­­­­бер­­­лерінің құснихат жазу­ла­ры көрерменге кеңінен та­ныс­тырылды. Іс-шараға исламтанушы мамандар мен ғалымдар, Сенат және Мәжіліс депутаттары, зиялы қауым өкілдері қатысып, жан-жақты ойларын ортаға салды.

Жиында сөз алған Сенат депутаты, академик Дархан Қыдырәлі құснихат өнері туралы айтып өтті.

– Орталық Азияда ренессанс дәуірін бастан өткерген ислам өркениетінің өзегінде көркем ниет бар. Ал көркем ниет көркем сөз бен көркем жазу арқылы жұртқа жетеді. Құранмен бірге басталған көркем жазу осы құснихат өнерін Қарахан, Шағатай, Алтын Орда дәуірінде биік талғам мен терең таным арқылы дамыта түсті. Сондықтан құснихат біздің ортақ рухани мұрамыз ғана емес, тасқа қашалған, хатқа түскен тарихи жәдігеріміз, ұлттық жадымыз, эстетикалық һәм этикалық құндылығымыз, – деді Дархан Қуандықұлы.

Сонымен бірге Қ.А.Ясауи мұра­сын ұзақ жылдардан бері зерттеген белгілі ғалым, түркия­лық профессор Метин Акар Түр­кістандағы Әзірет Сұлтан кесенесінің сыртқы жазуларының жұмбақ сыры туралы баян етті. Жұрт ою деп ұғатын өрнектердің көркем жазу екенін анықтаған ғалым, оларды оқып, арнайы кітап жазған. Профессор Метин мырза кесенедегі кейбір жазулардың рес­таврация барысында бүлінге­нін, өшіп қалған жазуларды қал­пына келтіргенін нақты дәлелдер арқылы баяндап берді. Сонымен бірге өзбекстандық белгілі құс­нихат шебері Хабиболла Салиев Ташкентте сақталып тұрған Осман халифтің Құран нұ­сқасы, куфалық мұсхаф және Орталық Азия­дағы көне жазу­лардың ерек­шеліктері туралы жан-жақты айтып өтті.

– Бүгін сіздермен бірге тағы­лымы мол көрмені қарап шықтық. Бұл көрмеден біз үш түрлі құндылық аламыз. Бірін­шіден, рухани құндылық. Көрме рухани қазынаға өте бай, тылсым тереңіне тартады, қанша заманнан бері құндылығын жо­ғалтпаған дүниелер. Екіншіден, ғылыми құндылық алып отырмыз, мұның бәрі ежелден келе жатқан ғы­лым­мен тікелей байланысты. Үшіншіден, эстетикалық құн­дылықтар. Жазуға қарасаңыз көз тояды, бір қарасаңыз өрнек сияқты, бір қарасаңыз түбірлі жазуға ұқсайды. Осының бәрі түптеп келгенде біздің мәде­ние­тімізді байытады. Біз бұл бас­таманы қолдап, қуаттауымыз керек, – деді Президент кеңес­шісі, академик Бауыржан Омарұлы.

Айта кетейік, шара барысында Ұлттық архив ғимаратында, арнайы шақырылған мамандар мен шеберлердің қатысуымен байырғы және заманауи құснихат үлгілері туралы шеберлік сағаттар өткізу жоспарланған.